МӨНХИЙН АМ:
Эрдэнэ сумын төвөөс баруун урагш 24км-т Адармагийн ууланд байгалийн үзэсгэлэнт газар болох Мөнхийн ам оршино. Аргаль хонины тархац нутаг юм. Энд байгалийн янз бүрийн элемент, хортой, хоргүй могой, аварга болон суман могой элбэг байдаг. Хайлаас, буйлс зэрэг модлог ургамал ургадаг.
Хур бороо ихтэй жилээр амны тогтоол, шалууд усаар дүүрч цөөрөм шалбааг үүсгэдэг байна.
Мөнхийн амны хавцалаар явахад маш хэцүү бэрх.
Амны дээд овоонд эртний булш бий.
Нэгэн домгоос үзвэл: Нэгэн цагт хагархай Мөнх гэдэг хүн алга болж хэд хоногийн дараа булгийн усан дээр малгай, тамхины уут зэрэг нь хөвж байсан учраас энэ хүний нэрээр нэрлэсэн байх. Ер нь энэ булаг нь маш гүнзгий, ширгэдэггүй учраас мөнх устай байдаг тул Мөнхийн ам хэмээн нэрлэгдсэн байх учиртай гэжээ.
ЭРДЭНЭ ОВОО
Өнө эртний хүрээ, Бээжингийн их гүнж зам Эрдэнэ овоо буюу хуучин Замын-Үүдээр улсын хил нэвтэрч байснаар эх орны алтан босго, түүхийн халуун дуртгал бичээс, зам харилцааны чухал зангилаа болдог. Түүхийн хуудаснаас эргэн үзвэл худалдаа арилжаа, гадаад харилцаа, аялал жуулчлал, цагаачлагч, доншуулчин, эрдэмтэн мэргэд, цэрэг дайчид, түүхийн энэ л босгыг алхаж байсан түүхэн улбаатай.Эрдэнэ сумын төвөөс зүүн тийш 18 км-т Бүрэгийн хөндийн төв хэсэгт орших түүхэн овоо юм. Овооны бэлд эртний сүм хийдийн 2 туурь бий.Эрдэнэ овоо нь Богд хаант Монгол улсын үе, Ардын хувьсгалын анхны жилээс хил хязгаарын гаалийн албатай салшгүй холбоотой бөгөөд энд Замын-Үүдийн гаалийн хороо анх үүсчээ. Гаалийн хорооны дэргэд дотоодыг хамгаалахын төлөөлөгчийг томилон суулгасан байна. Төлөөлөгч нь хил хязгаар нэвтрэгчдийн үнэмлэх бичиг, буу зэвсэг, бусад эд зүйлийг магадлан шалгаж байцаан өнгөрүүлэх үүргийг давхар гүйцэтгэж ирсэн нь одоогийн шалган нэвтрүүлэх боомтын үндэс суурь юм.
Эрдэнэ овооны орой үхэр цохионы доод элгэнд тогтсон суваг хэлбэртэй агуйг Эрдэнэ овооны агуй гэнэ. Агуй нь зүүн, баруун талруугаа харсан хоёр амтай. Урт нь 8м, өргөн нь 0,9 км байдаг.
Эрдэнэ овоонд 1945 оны чөлөөлөх дайнд оролцохоор Зөвлөлт, Монголын цэргийн ангиуд түр хугацаагаар байрлаж, давшилтанд оролцохоор цэргийн ангиуд дайран өнгөрдөг байв.
Тухайн үед Орос цэргүүдийн дунд гэдэсний халдварт хижиг өвчин гарч нэлээд олон цэргүүд амиа алдсаныг энд нутаглуулсан гэдэг. 1957 онд төмөр зам ашиглалтанд орсноор сумын төв Өлзийт хайрханы энгэрт төвлөрсөн байна.
БАЯРТЫН ОВОО
Баяртын овоо нь Дорноговь аймгийн Эрдэнэ сумын төвөөс урагш 125км зайд Еншөөв багийн нутаг Далайбумбат гэдэг газар хилийн бүсэд байрлана. Эрт үеэс Монголчууд бяр хүчээ үздэг газар байсан бол одоо үед тухайн овоог баяр ёслолоор тахин шүтдэг нь яваа яваандаа Бяртын гэдэг нэр нь Баяртын болон хувирсан байна. Тус овооноос 800 метрт хилийн цэргийн 0129-р ангийн салбар болох хилийн 2 дугаар застав 1973 онд байгуулагджээ.
1953 онд анх ар, өвөр Монголоос бяртай хүчтэй бөхчүүд ирж зуны эхэн сарын нэгний өдөр бяр хүчээ үзэн барилддаг байжээ. Ар Монголд ах Баяртын овоо, Өвөр Монголд дүү Бяртын овоо гэж байдаг.
Социализмын үед лам нар уг овоог тахин шүтэж байсантай холбогдуулан лам нарыг хэлмэгдүүлэх үеэр овоог нураан буулгасан байна. 1999 онд нутгийн иргэн Н.Бат-Өлзий нэгэн найзын хамт буцаан сэргээн тахисан нь одоог хүртэл орон нутгийн оршин суугчдын болон Дорноговьчууд сүсэглэн мөргөдөг тахилгат овоо болсон юм.
Далайбумбатын заставын хамт олон болон Дорноговь аймгийн Эрдэнэ сумын Еншөөв багийн иргэн, хил хамгаалах байгууллагын туслах хүчний гишүүн Н.Бат-Өлзий болон түүний гэр бүл, үр хүүхдүүд уг овоог тахин шүтэж, өргөжүүлэх ажлыг зохион байгуулан явуулж байна.
